Süreli ve süresiz iş sözleşme arasındaki fark nedir?
Süreli bir iş sözleşmesi (befristeten Arbeitsvertrag) söz konusu olduğunda, işinizin ne zaman biteceği bellidir ve bu tarihte çalıştığınız işyeri ile olan ilişkiniz otomatik olarak sona erer. Yani bir fesih, işten çıkarılma gibi bir durum yoktur. Süresiz bir iş sözleşmesindeyse (unbefristeten Arbeitsvertrag) böyle bir bitiş tarihi mevcut değildir. Bu nedenle, süresiz iş sözleşmesinin sizin veya işvereniniz tarafından sonlandırılması gerekir.
Genel emeklilik sigortası nedir?
Almanya'da çalışıyorsanız, işvereniniz brüt maaşınızın bir kısmını otomatik olarak emekli sigortasına yatırır. Ayrıca, işvereniniz emeklilik sigortası programına sizin için ayrı bir katkıda bulunur. Devlet de vergi sübvansiyonu sağlar. Sonuçta ortaya çıkan fondan, şu anda emekli olan kişilere maaşları ödenir. Bu, siz ileride emekli olduğunuzda, sizin emekli maaşınızın da o zaman çalışan nesil tarafından ödeneceği anlamına gelir. Bu düzenleme dağıtım yöntemi ("Umlageverfahren") olarak adlandırılır.
Almanya'da emekli olma hakkım var mı?
Almanya'da emekli olabilmek için belirli koşulların yerine getirilmesi gerekir: asgari emeklilik yaşına ulaşmış olmak ve sigortanızın yeterince uzun süredir ödeniyor olması.
Düzenli emekli maaşı (“Regelaltersrente“) almaya başlanacak asgari yaş, doğum yılına bağlıdır. 1964 yılından sonra doğduysanız, 67 yaşından önce emekli olamazsınız. Daha erken bir senede doğduysanız, daha erken bir yaşta emekli olabilirsiniz.
Düzenli emekli maaşına ek olarak başka çeşit emekli maaşları da vardır; uzun süreli sigortalılar için emeklilik maaşı ("Altersrente für langjährig Versicherte"), özellikle uzun süreli sigortalılar için emeklilik maaşı ("Altersrente für besonders langjährig Versicherte") veya ağır derecede engelliler için emekli maaşı ("Altersrente für schwerbehinderte Menschen"). Bu emekli maaşlarının her biri, farklı asgari yaş ve prim ödeme süresi koşullarına sahiptir. Ayrıca, bu gibi durumlarda, daha erken emekli olmak da mümkündür, ancak daha düşük bir emekli aylığı alırsınız.
Emekli maaşı almak için nerede ve nasıl başvuru yapmalıyım?
Almanya'da yaşıyorsanız, Alman emeklilik sigortası için başvuruda bulunmanız gerekir. Bunun yanı sıra, herhangi bir AB ülkesinde veya Almanya ile sosyal güvenlik sözleşmesi olan başka bir ülkede emekli maaşı alma hakkınız olması durumunda da bu başvuruyu yapma hakkınız vardır. Daha sonra, Alman emeklilik sigortası kurumu sizin başvurunuzu ilgili ülkelerdeki yetkili makamlara iletir. Başka bir ülkede yaşıyorsanız ancak Almanya'da emekli maaşı alma hakkınız varsa, emekli maaşı talebinizi yaşadığınız ülkede yapmanız gerekir, daha sonra onlar başvurunuzu Alman emeklilik sigortası kurumuna ileteceklerdir.
Emeklilik sigortası numarası ("Rentenversicherungsnummer") nedir?
Emeklilik sigortası numarası (kısaca: RVNR), hayatınız boyunca geçerli olan 12 basamaklı bir numaradır. 2005'ten bu yana Almanya'da doğan bebeklere doğumdan sonra bu numara verilmektedir. Bunun dışında kalan kişilere bu numara, ilk işlerine başlayıp sosyal güvenlik primleri ödenmeye başladıktan sonra ya da iş merkezi aracılığıyla ilk kez genel sağlık sigortasına kaydolduklarında gönderilir.
Emeklilik sigortası numaranız, sosyal güvenlik kartınızın yanı sıra Alman Emeklilik Sigortası Kurumundan aldığınız mektupların üzerinde de yazmaktadır. Bu numarayı bulamazsanız, sağlık sigortası şirketiniz veya Alman Emeklilik Sigortası Kurumuna başvurarak onlardan öğrenebilirsiniz. Alman Emeklilik Sigortası Kurumuna 0800-10004800 numaralı telefondan hattından ulaşabilirsiniz. Telefon görüşmeleri ücretsizdir ve burada hizmet veren personel Almanca konuşmaktadır.
Yurt dışında çalıştığım dönemler de hesaplanır mı?
Yurt dışında çalıştığınız süreler, belirli şartlar altında, asgari sigorta primi süresini karşılamamak amacıyla sigortalı olduğunuz dönemler olarak dikkate alınır. Ancak, ilke olarak, toplamda tek bir ödeme almak yerine, her ülke size orada kazandığınız emekli maaşını ayrı ayrı öder. Yani farklı ülkelerden birkaç emekli maaşı alabilirsiniz.
Diğer ülkelerdeki çalışma sürelerinizin dahil edilmesi için, söz konusu ülkenin bir AB Üye Devleti (Türkiye, İzlanda, Lihtenştayn, Norveç, İsviçre dahil) olması veya Almanya ile bir sosyal güvenlik anlaşması imzalamış olması gerekir. Bu ülkeler "Abkommensstaat" olarak adlandırılır.
Emekli maaşı alırken çalışabilir miyim?
Evet. Bir emekli olarak, istediğiniz kadar çalışabilirsiniz. Vergiler ve sosyal güvenlik primleriyle ilgili tüm düzenlemeler emekliler için de geçerlidir. Zaten bir emeklilik maaşı aldığınız için, kazandığınız gelirden artık herhangi bir emekli maaşı primi için ödeme yapmanız gerekmez. Ancak, gelecekteki emeklilik haklarınızı artırmak için gönüllü olarak katkıda bulunma seçeneğiniz vardır.
Emeklilik yaşına ulaştığım zaman emekli olmak zorunda mıyım?
Hayır. Ne kadar çalışabileceğinize dair yasal bir zaman sınırı yoktur, bu nedenle emeklilik yaşına geldiğinizde emekli olmak zorunda değilsiniz. Daha uzun çalışırsanız, aslında, daha sonra daha yüksek bir emekli maaşı alırsınız. Bunun sebebi sadece daha emeklilik primi ödemeniz değil, aynı zamanda normal emeklilik yaşınızın üzerinde çalıştığınızdan her ay için %0,5 emekli maaşı ikramiyesi alıyor olmanızdır.
Emekli maaşımın miktarı nasıl hesaplanır?
Emekli maaşınızın miktarı, ne kadar süreyle prim ödediğinize ve gelirinizin miktarına bağlıdır. Ne kadar uzun süre prim öderseniz ve geliriniz ne kadar yüksek olursa, emekli maaşınız da o kadar yüksek olacaktır.
Prim ödeme süreleri, genel emeklilik sigortasına katkıda bulunduğunuz dönemlerin yanı sıra primsiz dönemleri de ("beitragsfreie Zeiten") içerir. Prim ödemediğiniz süreler, ör. çocuk bakımı veya hemşirelik bakımı yaprak geçirdiğiniz zaman, hamilelik izni, hastalıktan sonra nekahet dönemi, mesleki eğitim veya öğretim (okul veya üniversite) dönemleri gibi zamanları kapsar.
Emekli maaşı almazsam veya emekli maaşım geçimimi sağlamaya yetmiyorsa ne yapmalıyım?
Emekli maaşı almıyorsanız veya emekli maaşınız geçiminizi sağlamaya yetmiyorsa, “temel yardım ödeneği” ("Grundsicherung") almak için başvurabilirsiniz. "Temel yardım ödeneği" size sosyal yardıma benzer bir ödenek verir, böylece kira ve benzeri masraflarınız, sağlık ve uzun süreli bakım sigortası primlerinizin yanı sıra, yiyecek ve kıyafet masraflarınızı da karşılayabilirsiniz.
Aşağıdaki ön koşullar yerine getirildiği takdirde temel yardım ödeneği alma hakkınız vardır:
- Normal emeklilik maaşı yaşına geldiyseniz
- Hiçbir malvarlığınız yoksa ve emekli maaşınız, emeklilikten sonra çalıştığınız işlerden kazandığınız maaş ve eşinizin geliri dahil olmak üzere aylık geliriniz 838 Euro’dan azsa
- Almanya'da yaşıyorsanız
- Oturma izniniz varsa ya da Alman vatandaşıysanız
Temel yardım ödeneği almak için doğrudan ikamet ettiğiniz yerdeki Sosyal Yardım Dairesine başvurmalı ve bu başvuruyu her 12 ayda bir yenilemelisiniz. Temel yardım ödeneğinin geriye dönük ödemesi mümkün olmadığı için başvurunuzu zamanında yapmayı unutmayın.
Emeklilik yaşına gelmeden çalışamaz duruma geldiğim takdirde ne yapabilirim?
Hastalık veya kaza nedeniyle artık çalışamıyorsanız ya da çalışma hayatınıza kısıtlı bir şekilde devam edebiliyorsanız, "iş gücü kaybı nedeniyle emekli maaşı" ("Erwerbsminderungsrente") alabilirsiniz. Bu tür bir emekli maaşı başvurusunda bulunmak için, ilke olarak aşağıdaki şartları yerine getirmeniz gerekir:
- Henüz emekli olmamış olmalısınız.
- Hiçbir şekilde çalışamayacak ya da ancak günde 6 saatten az çalışabilecek durumda olmalısınız.
- Beş yıllık genel bekleme süresini doldurmuş olmanız gerekir ve en az üç yıl boyunca zorunlu prim ödemiş olmanız gerekir.
Eğer artık mesleğinizde çalışabilecek durumda değilseniz, ancak başka bir işte çalışabiliyorsanız, iş gücü kaybı nedeniyle emekli maaşı alma hakkınız yoktur.